Voorbeelden uit eigen regio

Op deze pagina is literatuur en onderzoek uit de regio verzameld.

Drenthe
Friesland
Gelderland
Limburg
Noord-Brabant
Noord-Holland
Overijssel
Utrecht
Zeeland
Zuid-Holland

Drenthe

• Gods Huisjes, Drentse kerken van bescheidenheid (niet digitaal beschikbaar)
  Het zijn bescheiden, maar wezenlijke onderdelen van de Drentse historie: de kleine kerkjes waar evangelisten op soms afgelegen plaatsen het geloof predikten. Omdat veel van die kerkjes hun functie hebben verloren en niet zijn beschermd, verdwijnen ze in snel tempo. Het boek Gods Huisjes, Drentse kerken van bescheidenheid legt in woord en beeld vast wat er nog rest.

Friesland

• Tink om é tsjerken
  In 2012 heeft de provincie Friesland een inventarisatie laten uitvoeren met als doel om ideeën te stimuleren voor het hergebruik van vrijkomende kerkgebouwen.
• Halffabricaat Deltaplan Fryske Tsjerken
• Op basis van ‘Tink om ‘e tsjerken is een soort ‘aanvalsplan’ opgesteld. Hierin  staan een aantal aanbevelingen om het herbestemmen van Friese kerken te bevorderen.

Gelderland

• Voorbeelden van herbestemming

  • Theater in Sint Donatuskerk in Bemmel
    TheaterKerk Bemmel is met steun van vele vrijwilligers en donaties uit de gemeenschap met een budget van 2,3 miljoen euro verbouwd. De herbestemming is daarom een toonbeeld van burgerparticipatie en burgerkracht.

  • Plattelandskerken: de St. Willibrorduskerk
    Charlotte Bonga, actief in de restauratiecommissie van de Sint Willibrorduskerk te Vierakker, legt uit: “Ons devies was en is: haal alles uit de kast wat je kunt bedenken om jouw kerk onderscheidend te laten zijn.”

  • Wonen in de Zuiderkerk in Apeldoorn
    De Zuiderkerk is een gemeentelijk monument en is met zijn artdeco verschijningsvorm een uniek gebouw in Apeldoorn. Oomen Architecten heeft in de kerk vier cascowoningen gerealiseerd waarbij het interieur van de kerk respectvol is benaderd.

  • Politieacademie in Aartsbisschoppelijk Klein Seminarie in Apeldoorn
    Het voormalige aartsbisschoppelijke klein seminarie uit 1935 is niet alleen aan een grondige renovatie onderworpen maar is ook behoorlijk uitgebreid om de nieuwe Politieacademie te kunnen huisvesten. 

  • Woningen in de Onze-Lieve-Vrouwekerk in Arnhem
    De Onze-Lieve-Vrouwekerk uit 1911 moest een nieuwe bestemming krijgen, anders zou de kerk niet behouden kunnen worden. Woningstichting Portaal heeft toen het plan opgevat om huurwoningen in de kerk te bouwen.

  • De Driestroom in de Daniëlskerk in Nijmegen
    De Daniël heeft een maatschappelijke functie gekregen als thuis voor gehandicapte jongeren die er vrijwel zelfstandig leven. 

  • Wonen in Ludgerkerk in Lichtenvoorde
    De Ludgerkerk in Lichtenvoorde is omgevormd tot een woonbuurtje waar de voetprint van de vroegere kerk nog steeds ervaarbaar is.

  • Multifunctioneel en religieus gebruik in de oude Calixtus in Groenlo
    De Oude Calixtus in Groenlo heeft nu een functie als toeristische trekpleister en het schip van de kerk is te huren voor bijeenkomsten.

• Mens in beeld

  • Bizar-bazar, Arnhem
    Mirella Kreger creëerde in de Evangelisch-Lutherse kerk in Arnhem Bizar-Bazar: een hotspot waar je kunt eten, drinken, loungen, winkelen en feesten. Ze geeft tips over succesfactoren en aandachtspunten bij de herbestemming van een kerk tot restaurant. 

• Documenten

  • Religieus ErfgoedWijzer Gelderland. Gids tussen regels en mogelijkheden
    De brochure biedt beknopte to-the-point informatie over de omgang met religieus erfgoed in Gelderland en gaat in op het gezamenlijk belang en de gedeelde verantwoordelijkheden van betrokken partijen, o.a. via een praktische lijst met actiepunten voor eigenaren van religieus erfgoed. 

  • Eindrapportage Kennis is Kracht. Verkennende toekomststudie in opdracht van Stichting Oude Gelderse Kerken
    Wat is er voor nodig om het hoofd te kunnen bieden aan het groeiende vraagstuk rondom behoud, beheer en toekomst van kerkgebouwen? Vanuit de Stichting Oude Gelderse Kerken (SOGK) is een verzoek gekomen om te onderzoeken op welke wijze invulling gegeven kan worden aan de beantwoording van de toenemende vraag tot ondersteuning, kennisdeling en samenwerking met betrekking tot Religieus Erfgoed en de toekomst ervan in de Provincie Gelderland.

  • Nieuwsbrief kerkenvisies Gelderland

Limburg

• Voorbeelden van herbestemming

  • Ondernemersplein Limburg in Ursulinenklooster in Roermond
    De renovatie van het Landbouwhuis, de verbouwing van het monumentale Ursulinenklooster en de verbindende moderne nieuwbouw heeft een heel nieuw samenwerkingsconcept gekregen: het Ondernemersplein Limburg.

  • Culturele evenementen in Kapel Mariaweide in Venlo
    Het Concertpodium met 120 zitplaatsen heeft in het behouden gebleven karakter van de kapel een nieuwe bestemming gevonden.

  • Kruisherenhotel in Maastricht
    De stad Maastricht kocht het Kruisherenklooster toen dit in de jaren tachtig leeg kwam te staan. Uiteindelijk is het Kruisherenklooster in Maastricht getransformeerd tot een hotel. 

  • Boekhandel Dominicanen in Maastricht
    De Dominicanenkerk in Maastricht is sinds 1804 niet meer voor religieuze diensten gebruikt. Na jarenlange leegstand werd de kerk omgevormd tot boekhandel. 

  • Dominicanenklooster meest bezochte kerk van 2018
    De tot boekwinkel omgebouwde Maastrichtse kerk trok maar liefst 750.000 bezoekers en is daarmee de meest bezochte kerk van Nederland.

  • Wonen en horeca in het Kloosterkwartier in Sittard
    In de historische binnenstad van Sittard stonden sinds 1999 twee kloosters leeg. Herbestemming was niet alleen noodzakelijk voor het behoud van de monumenten, maar ook om dit deel van de stad nieuw leven in te blazen.

• Mens in beeld

  • Kruisherencomplex Maastricht
    Het Kruisherenklooster dreigde in de jaren negentig ondanks zijn omvang, historie en centrale ligging te verpauperen. Het complex werd deels bewoond door zwervers en was toe aan onderhoud. Camille Oostwegel, ondernemer met passie voor monumenten, kocht het om er een hotel van te maken. 

• Monumentale interieurs

  • Basiliek van Sint Servaas, Maastricht
    De kunstschatten van de Basiliek van Sint Servaas zijn gedurende eeuwen bij elkaar gebracht en zijn tot over de landsgrenzen vermaard. Het complex vormt ook vandaag nog een middelpunt in het katholieke leven. 

  • Sint-Lambertuskerk, Horst
    De Sint-Lambertuskerk is een naoorlogs gebouw dat samen met  de middeleeuwse kerkschatten en oude beschilderde beelden, een fraai interieurensemble vormt. 

• Documenten

  • Het Dekenaal Kerkenplan Heerlen (niet digitaal beschikbaar)
    Het Dekenaal Kerkenplan is een onderzoek naar alle 40 kerkgebouwen van het dekenaat Heerlen. Wegens het teruglopend kerkbezoek en de verwachting dat een groot deel van de gebouwen zijn deuren moet sluiten, zijn de 40 gebouwen op een aantal aspecten onderzocht, zoals bouwkundige aspecten, de sociale context, de functionele en de transformationele flexibiliteit van elk kerkgebouw. Er is ook een afwegingskader ontwikkeld.
  • Vereniging Kleine Kernen Limburg – ‘de kerk is toch van de gemeenschap’
    VKKL gelooft in de eigen kracht van de gemeenschap waarbij de wens om samen te werken met anderen
    richtinggevend is. De grote opgave bij het herbestemmen van een kerk is om recht te doen aan de specifieke cultuurhistorische betekenis van het gebouw in zijn nieuwe functie. Een nieuwe bestemming geven aan een parochiekerk is een taai, moeizaam en langdurig traject, maar met inzichtelijk maken van alle betrokkenen, projectmatig werken en heldere en open communicatie, wordt de kans van slagen groter
  • Nieuwsbrief kerkenvisies Limburg

Noord-Brabant

• Documenten

  • Kerken Noord-Brabant - Categoriaal Onderzoek Wederopbouw 1940-195
    De Rijksdienst voor de Monumentenzorg heeft in 2004 een categoriaal onderzoek laten uitvoeren naar wederopbouwkerken in Noord-Brabant.
  • De Steen - De toekomst van Brabantse kloostergebouwen, studiedag 21-01-2012
    Op 21 januari 2010 organiseerde de provincie Noord-Brabant, in samenwerking met de Konferentie Nederlanse Religieuzen (KNR) en Agro & Co een studiedag over de toekomst van de Brabantse Kloostergebouwen. Deze publicatie bevat de vijf bijdragen van deze dag, aangevuld met twee interviews uit de praktijk.
  • Brochure 'Toekomst voor religieus erfgoed in Noord-Brabant
    In september 2005 heeft Stichting Monumentenhuis Brabant een brochure over herbestemming van kerken en kloosters uitgegeven. In deze brochure komen personen aan het woord die nauw betrokken zijn bij het herbestemmen van kerken en kloosters.
  • Heilige Huisjes? Verkenning naar de herbestemming van kerkgebouwen in Noord-Brabant
    Naar aanleiding van verschillende verzoeken van maatschappelijke organisaties (o.a. de Verenging van Kleine Kernen Brabant) en een overleg met bisschop Hurkmans van het bisdom Den Bosch heeft Brabants centrum Telos besloten om een positiebepaling van de provincie te ontwikkelen ten opzichte van de herbesteming van kerkgebouwen.
  • Zo werken we aan kerken! Waardevolle tips en voorbeelden bij herbestemmingsprocessen van kerkgebouwen
    Het PON geeft de stand van zaken met betrekking tot zes gesubsidieerde herbestemmingsprocessen vanuit de provincie Noord-Brabant en zet de belangrijkste tips uit een die tijdens de kennisdelingsbijeenkomst ‘Hoe werken we aan kerken?!’ van 27 augustus 2015 naar voren kwamen. De ondersteuning van her te bestemmen kerken loopt nog door. Het is dus de stand van zaken van dit moment (september 2015).
  • Infographic Herbestemmingsproces vrijkomende kerken
    Het PON en de provinicie Noord-Brabant hebben aan de hand van de gesubsidieerde herbestemmingsprocessen een infographic samengesteld.
  • Bestemmingsplan Heilig Hartkerk Breda, gemeente Breda
    Een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd door de gemeente Breda naar de mogelijkheden om de Heilig Hartkerk te herbestemmen.
  • Kerkenvisie parochie Uden
  • Kerkenvisie Bergen op Zoom

Noord-Holland

• Kerken, Kostbaar, Kwetsbaar, Kansrijk.
  Stadsherstel Amsterdam heeft i.s.m. Stichting Oude Hollandse Kerken een uitgebreid haalbaarheidsonderzoek in 2011 uitgevoerd naar de mogelijkheden van negen kerken in Noord-Holland.
• Kerken kijken in Noord-Holland. Van godshuis tot cultuurtempel
  Overzicht van diverse kerken in Noord-Holland, uitgegeven door Stichting Oude Hollandse Kerken 
• Pilot gebruik rijksmonumentale kerken Noord-Holland (niet digitaal beschikbaar)
  De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) heeft in het voorjaar 2014 onderzoek gedaan naar het gebruik van rijksmonumentale kerkgebouwen in de provincie Noord-Holland. Dit onderzoek maakt deel uit van een aantal pilots waarin de RCE probeert meer zicht te krijgen op het actuele gebruik van gebouwde rijksmonumenten en daarmee ook op leegstand van deze gebouwen.

Overijssel

• Het Oversticht - Advies vitaal gebruik van kerkelijk vastgoed in Overijssel
  Het Oversticht heeft een adviesrapport geschreven in 2011 in opdracht van de provincie met betrekking tot de opgave van het behouden en herbestemmen van kerkelijk vastgoed.
• Eindrapportage Lokale Agenda Religieus Erfgoed Deventer
  Na uitgebreid onderzoek en veel gesprekken is de Lokale Agenda Herbestemming Religieus Erfgoed Deventer opgesteld. Daarin zijn onder meer de gemeentebrede opgave en mogelijke taken en rollen van de overheid bij neven- en hergebruik van bijzonder erfgoed omschreven.

Utrecht

• Verslag symposium 'Hebben leegkomende kerken in de stad Utrecht een toekomst?'
  De Commissie Cultureel Erfgoed van de Vereniging Oud Utrecht heeft op 22 september 2015 een symposium georganiseerd over de toekomst van leegkomende kerken in Utrecht. 
• Kerkenvisie Utrecht

Zeeland

• Eindrapport 'Kerk, Krimp en Kans. Impuls voor West-Zeeuws-Vlaanderen'
  Vanaf begin 2014 werkt de SCEZ aan een groot project om religieus erfgoed te verbinden met de krimpopgave in de gemeente Sluis. Dit project ‘Kerk, Krimp en Kans. Impuls voor West-Zeeuws-Vlaanderen’ beoogt via diverse onderzoeken, activiteiten en business cases invulling te geven aan deze verbinding.
• Eindrapport 'Historische Kerken in Zeeland'
  In 2005 is er door de provincie een onderzoek uitgevoerd naar de problemen m.b.t. de instandhouding van kerken in Zeeland.

Zuid-Holland

• Kerkenvisie Den Haag