Onbekende moskeeschatten: Islamitisch erfgoed
Kerkenvisies, de naam zegt het al, lijken vooral over christelijke kerkgebouwen te gaan. Maar alle geloven en alle gebedshuizen kunnen onderwerp van gesprek zijn over de toekomst van het religieus erfgoed. Zo kwam in Gouda het islamitisch erfgoed in beeld. Een gesprek met Marina Laméris, architectuurhistorica en opsteller van de kerkenvisie ‘Geef Gouds religieus cultureel erfgoed door’, en Luit Mols, Arabist en kunsthistorica, gepromoveerd op islamitische kunst.
Eeuwenoude traditie
‘Alle geloofsgemeenschappen reageerden enthousiast op onze uitnodiging om met elkaar in gesprek te gaan over de toekomst van het religieus erfgoed’, vertelt Laméris. ‘De christelijke kerken drongen erop aan om de kerkenvisie breed in te steken en ook niet-christelijke gebedshuizen en gemeenschappen te betrekken bij de dialoog. Zo kwamen ook de islamitische gebedshuizen in het vizier. Het is opvallend hoe de moslimgemeenschappen letterlijk een plek in de Goudse binnenstad hebben gevonden. Zo is de El-Fath-moskee gehuisvest in een voormalig pakhuis en sluit de Nour-moskee uit 1993 zorgvuldig aan op de karakteristieke stadsgevels van de oude binnenstad. Dit zijn tastbare symbolen voor hoe het geloof in Gouda in alle aspecten onlosmakelijk verbonden is met de stad. Het maakt duidelijk dat hier alle geloven in harmonie naast elkaar beleden kunnen worden. Een eeuwenoude traditie waar Gouda trots op is.’ Mols beaamt dit: ‘Het islamitische verhaal is echt niet alleen een migratieverhaal van de afgelopen vijftig jaar. Islamitische kunst en cultuur zijn, onder meer door handel en koloniale en diplomatieke betrekkingen, al eeuwenlang in ons midden.’
Onderdeel van de Nederlandse identiteit
Volgens Mols is islamitische kunst nog weinig zichtbaar. ‘Moskeeschatten zijn nog onbekend. Daarvan bestaat, voor zover ik weet, geen goede cultuurhistorische inventarisatie, laat staan waardering. Het sociaal-maatschappelijke belang wordt weliswaar meer en meer erkend, maar we onderkennen nog onvoldoende welke rol dit cultuurgoed speelt voor onze identiteit en voor de samenleving als geheel.’ Gouda heeft met haar kerkenvisie een steen in het water geworpen voor de erkenning van het belang van islamitische kunst en cultuur. Hierdoor is de Nour-moskee officieel opgenomen in de lijst met Gouds religieus cultureel erfgoed. Mols: ‘Ik ben ervan overtuigd dat islamitisch erfgoed van belang is voor het Nederlandse cultureel erfgoed. Het verdient daarin een plaats en het verdient een plek in de kerkenvisies. De dialoog over de kerkenvisie kan bijdragen aan meer inzicht in islamitische tradities en het belang hiervan voor een dorp of stad.’
Dit artikel verscheen eerder in het magazine Met Hart en Ziel: De kerk gisteren,
vandaag & morgen