De kunst der toegankelijkheid
Het Grootste Museum van Nederland bestaat uit 18 verschillende locaties, verspreid in het hele land. Deze 16 kerken en 2 synagogen zijn bijzonder vanwege hun geschiedenis, architectuur en kunstwerken. Ze zijn allemaal uniek én verschillend: van een klein dorpskerkje tot een indrukwekkende middeleeuwse basiliek midden in de stad. En ze herbergen de mooiste kunstvoorwerpen, variërend van wereldberoemde glas-in-loodramen tot volledig beschilderde interieurs.
De bezoekers ervaren tijdens het bezoek aan de gebedshuizen de schoonheid van de kunst en de architectuur. Dit kan met een audiotour of met een rondleiding van een vrijwilliger.
‘Het gaat ons erom dat een bezoeker een unieke ervaring heeft in het Grootste Museum’, zegt Marieke van Schijndel. Zij is directeur van Museum Catharijneconvent, initiatiefnemer van het Grootste Museum van Nederland. Museum Catharijneconvent (een van de partners van het programma Toekomst Religieus Erfgoed) startte dit initiatief in 2016. Sindsdien is het alsmaar gegroeid. Van Schijndel: ‘De komende jaren werken wij eraan om door te groeien naar zo’n dertig gebedshuizen. Daarna kijken we hoe het verder gaat. We richten ons daarbij altijd op de meest beeldbepalende gebouwen. Die willen we graag op een voetstuk plaatsen. Zodat Nederlanders veel vaker dit soort locaties bezoeken.’
Vrijwilligers zijn essentieel
Om bezoekers die unieke ervaring te bezorgen zijn vrijwilligers essentieel. Van Schijndel: ‘Voor een goede openstelling en een gastvrije ontvangst heb je altijd een grote groep vrijwilligers nodig. Het kost tijd en energie om vrijwilligers te werven en te behouden. Onderschat dat niet. Daarin moet je investeren. Je moet met vrijwilligers praten over hun motivatie om betrokken te willen zijn bij een openstelling. Wat willen zij er zelf uit halen? Wat zijn hun verwachtingen? Maar ook praktisch, waar willen ze het liefste staan in het gebouw? Vanuit de locaties werken we daarom intensief samen met de groep vrijwilligers en trainen wij hen ook. Want zij vertellen de verhalen en gaan het gesprek aan met bezoekers. Zij maken dat mensen een fantastische ervaring hebben.’
Beleving van een bezoeker
De kunst der toegankelijkheid zit hem dus in het mobiliseren en coördineren van vrijwilligers. Tegen kerkbesturen die hun gebedshuizen meer willen openstellen, zou van Schijndel dan ook willen adviseren: ‘Onderschat het belang van vrijwilligers op geen enkele manier. Wees daar heel actief in.’ Van Schijndel deelt de ervaringen met het Grootste Museum ook regelmatig met andere organisaties die zich inzetten voor de openstelling van kerken. ‘Je leert van elkaar en je inspireert elkaar. Zo bouw je gezamenlijk voort op elkaars ervaringen.’
Op die manier wil Museum Catharijneconvent een breed publiek enthousiasmeren voor religieus erfgoed. Niet alleen voor de gebouwen, maar vooral ook voor de interieurs. Van Schijndel: ‘We zien dat kerken met belangrijke interieurs aan de eredienst onttrokken worden. Wij willen er echt voor zorgen dat die interieurs behouden blijven én gezien worden.’
Dit artikel verscheen eerder in het magazine Met Hart en Ziel: De kerk gisteren,
vandaag & morgen